Wat zijn pneumokokken?
Pneumokokken zijn bacteriën die in je neus-keelholte zitten. Er bestaan meer dan 90 verschillende typen pneumokokken. Meestal word je daar niet ziek van. Soms kunnen pneumokokken wel ziektes veroorzaken. Dit kan variëren van een lichte oorontsteking tot bijvoorbeeld een zware longontsteking of bloedvergiftiging.1
Jonge kinderen, volwassenen ouder dan 60 jaar en mensen met een verminderde weerstand lopen meer risico op ziektes door pneumokokken.1 Heb je een chronische longziekte, zoals bijvoorbeeld COPD? Dan loop je 7 keer meer kans op pneumokokkenziekte.2,3 Inenten tegen pneumokokken wordt daarom ook voor mensen met een verminderde weerstand door een medische aandoening aanbevolen.3
Wat gaat u doen met deze aanbeveling?
Op basis van welke informatie is mijn aanbeveling voor de pneumokokkenprik?
Jouw aanbeveling is op basis van een aantal Nederlandse richtlijnen en adviezen die hieronder worden toegelicht. Ben je bijvoorbeeld 55 jaar en krijg je een immuunsuppressieve behandeling? Dan is de richtlijn “Vaccinatie bij chronische inflammatoire aandoeningen” van toepassing. Een vaccinatie tegen pneumokokken wordt in dat geval voor deze groepen aanbevolen.4
Heb je geen zin of tijd om onderstaande info volledig door te lezen? Vul dan gemakkelijk en snel (2 min) de check in.
Gezondheidsraad advies 2020
COVID-19 en vaccinatie tegen pneumokokken
In 2018 adviseerde de Gezondheidsraad volwassenen tussen de 60 en 80 jaar eens in de 5 jaar in te enten tegen pneumokokken. Daarom is in 2020 het Nationaal Programma Pneumokokkenvaccinatie Volwassenen (NPPV) van start gegaan. In verband met de COVID-19 pandemie adviseerde de raad voorrang te geven aan de oudsten, te beginnen met alle 73 tot en met 79-jarigen.5 In 2023 worden mensen van 63 tot en met 66 jaar (geboren vanaf 1-1-1957 tot en met 31-12-1960) opgeroepen voor pneumokokkenvaccinatie.8
Ben jij geboren tussen 1 januari 1957 en 31 december 1960? Dan ontvang jij dit jaar een brief van de huisarts voor de gratis pneumokokkenprik binnen het NPPV.8 Meer hierover lezen?
Pneumokokkenziekte Richtlijn 2021
Pneumokokkenziekte
Bepaalde medische aandoeningen verhogen het risico op pneumokokkenziekte. Daarom adviseert het Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI) risicogroepen in te enten tegen pneumokokken. Tot de risicogroep behoren onder andere mensen met sikkelcelziekte, auto-immuunziekten, longschade door COVID-19 of personen zonder milt.6 Voor een volledige overzicht van de medische aandoeningen die tot de risicogroep behoren klik hier.
NHG Standaard 2021
COPD
Mensen met chronische longziekten, waaronder COPD, hebben 7x meer kans op pneumokokkenziekte dan mensen zonder deze aandoening. Daarom adviseert de Nederlandse Huisartsen Genootschap (NHG) inenten tegen pneumokokken voor mensen met COPD ≥ 60 jaar. Voor mensen met COPD <60 jaar zal de specialist in het ziekenhuis een aanbeveling geven.3
LCI Richtlijn 2021
Vaccinatie bij chronische inflammatoire aandoeningen
Veel mensen krijgen immunosuppressiva ter behandeling van chronische ontstekingsziekten, zoals reuma, lupus, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa of psoriasis. Wanneer je wordt behandeld met immunosuppressiva loop je een verhoogd risico op infecties, onder andere door pneumokokken. Daarom beveelt het LCI aan om alle mensen met een chronische ontstekingsziekte, die met immunosuppressiva worden behandeld in te enten tegen pneumokokken.4
Veelgestelde vragen
Pneumokokken
Pneumokokken zijn bacteriën. Er bestaan meer dan 90 verschillende typen pneumokokken. De bacterie is van mens-op-mens overdraagbaar. Pneumokokkenziekte is de verzamelnaam van een aantal ziekten die je van pneumokokken kunt krijgen, bijv. neus-bijholte-, oor- en longontsteking.10
Veel mensen dragen pneumokokken voor een kortere of langere tijd bij zich zonder daar ziek van te worden. Dragers van pneumokokken kunnen via de lucht (hoesten, niezen, speekseldruppeltjes) en via direct contact anderen besmetten.2
Pneumokokken symptomen kunnen variëren. Eventuele eerste verschijnselen van ziekte kunnen koorts of een luchtweginfectie zijn. Verder kunnen pneumokokken een lichte oorontsteking, zware longontsteking of bloedvergiftiging veroorzaken.1
Kinderen jonger dan 5 jaar (met name kinderen jonger dan 2 jaar) en personen van 60 jaar of ouder hebben een verhoogde kans op pneumokokkenziekte, vaak met risico op ernstig beloop. Hetzelfde geldt voor:
- personen zonder milt of een goed werkende milt (bijv. mensen met sikkelcelziekte);
- personen met een cochleair implantaat;
- personen met lekkage van hersenvocht;
- personen met een minder goed werkend afweersysteem;
- personen met longschade na COVID-19-infectie.11
Ben je benieuwd of pneumokokkenvaccinatie voor jou wordt aanbevolen? Vul dan de check in.
Pneumokokkenprik
De pneumokokkenprik heeft een hanteerbaar veiligheidsprofiel volgens het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de European Medicine Agency (EMA). De pneumokokkenprikken zijn uitgebreid getest op veiligheid volgens strenge internationale regels.2
Bijwerkingen van de pneumokokkenprik zijn mild. Zo kan je wat pijn, een rode plek of lichte zwelling hebben op de plaats van de prik. Ook kan je griepachtige verschijnselen zoals, hoofdpijn, lichte koorts of spierpijn krijgen.2
Wanneer je dit jaar een brief van de huisarts voor de pneumokokkenprik ontvangt is de prik gratis. Behoor je tot een medische risicogroep en val je buiten het programma? Afhankelijk van je verzekering, kun je met een medische aandoening zoals bijvoorbeeld COPD mogelijk vergoeding voor pneumokokkenvaccinatie ontvangen.9 Voor meer informatie neem contact op met je behandelend arts.
De prik beschermt u voor ongeveer vijf jaar.12
In 2022 ontvangen mensen van 66 tot en met 69 jaar (d.w.z. mensen geboren vanaf 1-1-1953 tot en met 31-12-1956) een uitnodiging voor de pneumokokkenprik.10
Referenties
1. Gezondheidsraad, Vaccinatie tegen pneumokokken voor ouderen, 2018
2. Shea et al., Rates of pneumococcal disease in adults with chronic medical conditions, 2014
3. NHG (Het Nederlands Huisartsengenootschap), NHG Standaard COPD, 2021
4. LCI (De landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding). Vaccinatie bij chronisch inflammatoire aandoeningen. 2021
5. Gezondheidsraad, COVID-19 en vaccinatie tegen pneumokokken, 2020
6. LCI, Pneumokokkenziekte, 2021
8. RIVM, https://www.rivm.nl/pneumokokken/pneumokokkenprik, geraadpleegd feb 2022
9. Farmacotherapeutisch Kompas, https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/algemeen/regeling-zorgverzekering, geraadpleegd feb 2022
10. RIVM, https://www.rivm.nl/pneumokokken, geraadpleegd juni 2022
11. RIVM, https://lci.rivm.nl/richtlijnen/pneumokokkenziekte, geraadpleegd juni 2022
12. CBG MEB, https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-vaccinaties/pneumokokkenprik-voor-ouderen, geraadpleegd juni 2022